Buitenzorg ligt pal naast het W.H. Vliegenbos, misschien wel het grootste iepenbos van Europa. Zo’n zeven iepensoorten zijn er vinden. De iep is gevoelig voor de desastreuze iepziekte. Eind mei 2020 werd er in het Vliegenbos een grote uitbraak van de iepziekte geconstateerd. Ongeveer dertig grote, oude iepen moesten vervolgens worden geveld.
Als goede buur van het dierbare Vliegenbos is het voor iedere tuinder op Buitenzorg belangrijk om iets af te weten van de iep en de iepziekte. Daarbij helpt onderstaande informatie op weg: hoe een iep en de symptomen van de iepziekte te herkennen. En vooral … hoe de iepziekte te helpen voorkomen.
Herkennen van een iep
Nederlandse soorten van de iep zijn de steel- of fladderiep (Ulmus laevis), de Gladde iep (Ulmus minor) en de Ruwe iep (Ulmus glabra) ook wel elms (engels) of olmen genoemd. Vaak komen hybryden tussen de ruwe en de gladde iep voor (Ulmus x Hollandica), vooral onder laanbomen.
Een iep herken je aan zijn blad waarbij de voet van het blad ongelijk is: aan de ene kant loopt het blad verder over de steel heen dan aan de andere kant. (Bron: bomengids.nl)
Blad van Gladde iep
Bast van Gladde iep
Blad van Ruwe iep
Bast van ruwe iep
Blad van Hollandse iep
Bast van Hollandse iep
Bast van Hollandse iep
(Klik op foto voor vergroting.)
Een uitgebreide, stap-voor-stap uitleg over hoe een iep te herkennen is online te vinden op https://nl.wikihow.com/Een-Iep-herkennen.
Iepziekte
De iepziekte (of iepenziekte) is een ziekte die het geslacht iep aantast. De eerste vorm van de ziekte is waarschijnlijk afkomstig uit Oost-Azië en werd voor het eerst geconstateerd in 1918 in Noord-Brabant en Noord-Frankrijk. De iepziekte is zeer besmettelijk; ook dood hout (zoals meegenomen brandhout) kan een besmettingshaard zijn. (Bron: wikipedia.nl)
In onderstaande reportage van AT5, uitgezonden op 29 mei ’20, vertelt Hans Kaljee, boomconsulent van de gemeente Amsterdam, over de iepziekte. Hij staat bij de kap van een aantal monumentale maar door iepziekte aangetaste bomen vlakbij het Centraal Station. Het werd trouwens niet uitgesloten dat de aantasting van deze bomen in het centrum de oorzaak vond in de uitbraak in het Vliegenbos. Het item heeft een hoopvol staartje …
(tekst gaat door onder de video)
Symptomen van de iepziekte
Iepenziekte begint meestal in een tak bovenin de kroon. Binnen 1 tot 2 weken kan een groot deel van de kroon bruin verkleurd zijn. Een doorsnede van de takken laat donkergekleurde stippen in de buitenste jaarring zien.
Heeft een iep verkleurde en slap hangende bladeren aan het uiteinde van een tak? Dan kunnen dat de eerste symptomen van de iepziekte zijn. In de volgende fase vergeelt het blad, krult het op en wordt het bruin. Daarna sterft het blad af en valt het van de boom af.
De schimmel die de ziekte veroorzaakt, verspreidt zich in de houtvaten en de boom sluit deze af om verdere verspreiding te voorkomen. Door het afsluiten van de houtvaten verdroogt de boom.
Verspreiding van de iepziekte
Verspreiding van de iepziekte komt door:
– De iepenspintkever die de schimmel verspreidt. Deze kever broedt in dood of verzwakt iepenhout. Uit de eitjes komen de larven en uit de larven komen de jonge kevers. Zij vliegen uit en besmetten gezonde iepen.
– Contact met de wortels van een besmette boom. In een rij bomen gaan dan jaarlijks 1 of meer bomen dood. Dit is het zogenaamde domino- of oproleffect.
Bestrijding van de iepziekte
Artikel 5.10 van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) van de Gemeente Amsterdam luidt als volgt:
1. Als zich op een terrein één of meer iepen bevinden die naar het oordeel van het college gevaar opleveren voor verspreiding van de iepziekte of voor vermeerdering van de iepenspintkever is de rechthebbende, als hij daartoe door het college is aangeschreven, verplicht binnen een termijn van tien werkdagen:
a. de iepen te vellen;
b. de iepen met inbegrip van het resterende stamdeel direct en ter plaatse te ontbasten en de bast te vernietigen; of
c. de niet-ontbaste iepen of delen daarvan te versnipperen.
2. Het is verboden gevelde niet-ontbaste iepen of delen daarvan voorhanden of in voorraad te hebben of te vervoeren, tenzij het gaat om versnipperd iepenhout.
Voorkomen van de iepziekte
Voorkom dat iepenspintkevers kunnen broeden. Ruim zieke en zwakke bomen snel op en vernietig (versnipper) hout van gezonde iepen. U kunt het iepenhout (blokken en takken) ook schillen, composteren, verbranden of onder water bewaren.
Onder andere op volkstuinen wordt iepenhout vaak aangetroffen in haardhout of houtwallen. Let daarop.
Na circa 4 jaar is een stuk hout of houtblok van de iep niet meer vatbaar voor de iepziekte.
Meer informatie
Aan de Universiteit van Amsterdam is een CD-ROM ontwikkeld die een een compleet overzicht geeft van de meest recente gegevens over iepziekte aan iedereen die geïnteresseerd is in deze vernietigende bomenziekte. De inhoud van deze CD-ROM, behalve het videomateriaal, is ook via deze website te raadplegen.
